Narsisizm nedir?
Son zamanlarda çokça kendinden söz ettiren, Narsisizm, bir kişinin kendisini diğer herkesten üstün olarak görmesi durumuna verilen isimdir.
Bu kişiler çevresindeki insanlara önem vermemeleriyle bilinirler.
Kökeni Yunan mitolojisindeki ‘Narkissos’ adlı bir avcıdan günümüze yerleşmiş bir kavramdır.
Efsaneye göre Narcissus su içtiği nehirde kendi yansımasını görmüş ve sudaki görüntüsüne aşık olmuştur. Avcı kendisini gördükden sonra kendisine olan aşkından yemeden, içmeden kesilir, günleri nehrin başında kendi görüntüsüne bakrarak geçer.
Bu sebeple de kendini tüketip ölür ve bedeni nehirdeki bir nergis çiçeğine dönüşür.
Narsist bireyler diger insanlara göre kendilerini yüksek görürler.
Ergenlik ve erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkan, Narsizm, kişinin empati eksikliği, gereğinden fazla öz-önem duygusu, benmerkezcilik olarak bilinir. Narsizm kişinin kendi hayatı ve ilişkide olduğu insanların da hayatını olumsuz etkileyebilmektedir.
Tedavisi uzun süren bu sorunun nedenleri farkli olabiliyor. Bu kişilik bozukluğu olan bireyler kendilerini eleştirilerin üstünde görürler.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu nedir?
Genetik faktörlerin yanı sıra çocukluk ve gençlik dönemindeki sosyal çevrenin etkisiyle oluşan, kişilik, kişinin çevresini ve kendisini algılama seviyesi ile ilişki kurma biçimi ve düşünceleriyle ilgili olup, ergenlik ve gençlik dönemlerinde başlayan ve uzun süre devam eden; iş, sosyal çevre ve ailede sorunlara neden olur, bu sorunun nedeni uyum bozukluğudur.
Ancak bu özelliklere sahip olan tüm insanlarda kişilik bozukluğu olduğu fikri doğru yaklaşım değildir.
Aşırı derecede ukala olma ve kendini gerektiğinden fazla sevme ve yüceltme durumuna narsizm denir.
Aşırıya kaçılmadığı halde insanın ruh sağlığı için gerekli olan bu durum belirli bir düzeyden sonra psikolojik rahatsızlığa dönüşebilir.
Gördüğünüz gibi, neredeyse herkes narsisttir, ancak yalnızca aşırıya kaçıldığında tehlikeli olabilir.
Bu kişilik bozukluğu tespit edilen bireylerin çoğunluğu yükseltilmiş özgüven ve kendilerine besledikleri abartılmış hayranlık ile bilinirler. Bu insanlar çevrelerinden de aynı beklenti içerisinde olur ve hissettikleri bu duyguların çoğaltılmasını isterler.
Yeteri kadar empati kuramadıkları için genellikle duygu düşüncelerinin önemsenilmediğini düşünürler.
Bu bireyler, kendine bile sorun yaratan davranışlarını değiştirme konusunda ciddi bir direnç gösterirler. Genellikle suçu başkalarında bulma eğilimindediler. En ufak eleştiri, farklilik ve fikir ayrılıklarını kişisel saldırılar olarak alğılarlar. Narsist kişiler büyük tepkileri ile bilinmektedirler. “Narsizm” kelimesi günümüzde kendini beğenmiş insanlar için kullanılsa bile, psikolojik açıdan narsisizm, kendini sevmek ve begenmek anlamına gelmez- gerçek anlamda kendini sevmek narsisizm değildir.
Narsistik kişilik bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Kibirli ve benmerkezci olarak bilinen ve dikkat çeken bu kişilerdeki bazı belirtiler şöyledir:
* Sürekli önde olma çabaları nedeniyle çevreleri ile yarış halindedirler.
* Sürekli övgü bekleyişi içerisinde oldukları için davranışlarını da buna göre şekillendirirler.
* Onaylanma istekleri çok fazladır bu sebeple de onaylanacakları ortamlarda bulunmayı tercih ederler.
* Kendilerini toplumun en önemli bir parçası olduklarına inandırırlar ve bu sebeple de özel muameleyi hak ettiklerini düşünürler.
* Dışarıdan soğuk, umursamaz ve özgüvenli gözükseler bile bu bir gizleniştir, çünkü içlerindeki kendine güven kavramı kırılgandır ve bunu göstermemek için saklamayı tercih ederler.
* Genellikle kendi çıkarları uğruna insanları kullanımaya meylederler.
* Manipüle etme yetenekleri güçlüdür
* Eleştiri kabul etmezler
* Başardıklarını abartırlar
* Diğer insanlardan “daha fazla” olduklarına inanırlar. Daha başarılı, daha yetenekli ve s.
* Genellikle çocuklukta yaşanılan değersizlik ve sevgisizlik bu bozukluğun temelinde vardır.
* Suçu başkalarında bulmada profesyoneldirler
* Narsistik kişilik bozukluğu olan kişiler, sorun yaratan davranışlarını değiştirme konusunda aşırı direnç gösterirler.
* Genellikle ilişkilerini emir ve komuta sistemine göre yürütmeye çalışırlar
* Başkalarına karşı empati eksiklikleri vardır
* Başarıya ve güce ulaşma konusunda ısrarcı fantezileri vardır
* Güç veya başarı ile meşgul olmaya eğilimlidirler
* Aabartılı öz imajına rağmen, öz saygılarını pekiştirmek için sürekli övgü ve ilgiye güvenirler.
Narsistik kişilik bozukluğu tanısı nasıl konur?
Narsistik kişilik bozukluk, toplumun bütün kesimlerinde her yaştan insanda görülebilmektedir. Toplum içerisinde görülme oranları ise DSM-IV’ e göre % 6,2 olarak ifade edilmiştir. Yapılan araştırmalarda narsistik kişilik bozukluğunun kadınlara göre erkeklerde daha yaygın görüldüğü belirlenmiştir.
Resmi bir teşhis ancak nitelikli bir psikiyatri doktoru (akıl sağlığı uzmanı) tarafından yapılabilir. Kişinin mükemmeliyetçi olmak, kendini hatasız kabul etme, empati eksikligi, üstün başarılı olma isteğı ve yapısı, sürekli dikkatlerin üzerinde olmasını istemesi, dış görünüşüne çok fazla önem vermesi, ilişkilerde yaşadıkları zorluklar ve bunun gibi benzer davranışlar içerisinde olması uzmanlara tanı koymada yardımcı olacaktır.
Kişilik işlevindeki bozukluklar ve kişilik özelliklerinin ifadesi de zaman içinde ve farklı durumlar karşısında istikrarlı olmalıdır; bireyin kültürü, çevresi veya gelişim aşaması için tipik olmamalıdır; ve madde kullanımının doğrudan etkisinden veya genel bir tıbbi durumdan kaynaklanmamalıdır.
Narsistik kişilik bozukluğu nedenleri nelerdir?
Kesin bir nedeni bilinmemektedir. Fakat araştırmacılar bozukluğa katkıda bulunabilecek bazı faktörleri belirlemeyi başarmışlar. Bunlar;
* İstismar veya travma
* Aşırı övgü
* Doğrulayıcı bir ortamın olmaması
* Ebeveynlerde aşırı hoşgörü
* Güvenilmez ebeveynlik
* Genetik faktörler ve biyolojinin de önemli rolu vardır.
Narsistik kişilik bozukluğu çeşitleri nelerdir?
DSM-5, durumun farklı varyasyonları arasında ayrım yapmazken, belirtilerin ifadesinin önemli ölçüde değişebileceğine dair kanıtlar vardır. Bazı araştırmacılar, Narsisistik Kişilik Bozukluğunun en az iki ayırt edilebilir alt türü olduğunu öne sürmüşlerdir:
* Görkemli, açık narsisizm; cesaret, kibir ve görkemli kişilik özellikleriyle karakterizedir. Bu tür Narsisistik Kişilik Bozukluğuna sahip kişilerin empatiden yoksun olmaları, agresif davranmaları, başkalarını sömürmeleri ve teşhirci davranışlarda bulunmaları daha olasıdır.
* Savunmasız, gizli narsisizm; aşırı duyarlılık ve savunmacılıkla karakterizedir. Bu tür Narsisistik Kişilik Bozukluğuna sahip kişiler onay isteyebilir, ancak verilmediği takdirde sosyal olarak geri çekilebilir. Ayrıca düşük benlik saygısı yaşayabilirler.
* Hipervijilant ve yüksek işlevli narsisizmi içeren diğer önerilen alt tipler. Hipervijilant tipteki insanlar utanç, aşırı duyarlılık yaşayan ve duyguları kolayca inciten kişiler olarak tanımlanır. Yüksek işlevli tipte olanlar, empati eksikliği, yetki duygusu ve benmerkezcilik üzerine odaklanan konularda çoğunlukla normal göründükleri şeklinde tanımlanmaktadır.
Narsistik kişilik bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Bu bozukluğa sahip kişiler, nadiren tedavi olmak isterler. Genellikle yakın ilişkide oldukları insanların ısrarıyla tedaviye başlarlar. Tedaviye başlama sebeplerinden bir diğeri de depresyon ve benzeri belirtiler sebebiyle tedavi etmek amacıyla tedaviye başvurabilirler.
Bozukluğu kabul etmeleri zor olduğundan tedavi de zor ola bilir.
İnsanların davranışlarını daha iyi anlamalarına, daha tutarlı bir benlik duygusu oluşturmalarına ve davranışlarını daha iyi yönetmelerine yardımcı olabilecek tedaviler vardır. Bunlar şunları içerir:
* Bireysel psikodinamik psikoterapi- Sürecin uzun ve zor olmasına ragmen, Narsisistik Kişilik Bozukluğu tedavi etmek için etkili bir şekilde kullanıla bilir.
* Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) bireylerin yıkıcı düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmelerine yardımcı olmak için genellikle etkilidir. Tedavinin amacı çarpık düşünceleri değiştirmek ve daha gerçekçi bir öz imaj yaratmaktır.
* Psikotrop ilaçlar genellikle uzun vadeli değişim için etkisizdir, ancak bazen anksiyete veya depresyon belirtilerini tedavi etmek için kullanılır.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu ile ilgili psikoterapi desteği almak için uzmanlarımızla Tanışın.
Yorumlar