Şema Terapi

Şema Terapi

''Son on yıldır yapılan araştırmalar sonucunda Şema Terapinin etkililiğini kanıtlayan bulgulara ulaşılmıştır.''

Şemalar, çevremizde olup bitenleri algılayış, yorumlayış ve tüm bunlara gereken tepkiyi vermemizi sağlayan zihinsel yapılardır. Ancak bazen şemalarımız uyumsuzdur ve yaşamamızı güç hale getirerek günlük işlevselliğimizi kaybetmemize neden olur. Şema Terapistleri bu tür şemalara ‘’Uyum Bozucu Şemalar’’ derler. Bu şemaları doğduğumuz andan itibaren annemiz, babamız, öğretmenimiz  ve ilişki kurduğumuz tüm büyükler bir bir beslerler ve bize bu hayatta o şemadan başka yol yok gibi görünür.  Bu nedenledir ki uyum bozucu şemalara sahip bireyler yetişkin dahi olsalar o şemalara sıkı sıkıya sarılırlar ve bir zırh gibi kendilerini onlarla sarmalarlar. Danışanlar bu şemaları değişmez olarak algılasa da bu şemalar sonradan edinildiği gibi değişmesi imkansız da değildir.

Yalnızca bu uyum bozucu şemalar kişinin işlevini bozsa da kendisini güvende hissettirir. Çünkü birey o şemanın getirdiği sonuçları biliyordur. Bir anne hayal edelim çocuğunu devamlı azarlasın ve çocuk neden azarlandığını anlamadan annenin bu psikolojik şiddetinden kaçmaya çalışsın. Çocuk zamanla hata yapmaya karşı aşırı hassasiyet geliştirecek ve hata yapmasa da kendini suçlu hissederek hata yapma ihtimaline karşı tetikte olacaktır.  Ya da yetişkin dünyada romantik ilişkimizde partnerimiz bizi sevdiğini dile getirirken biz düşüncelerimizde ‘’ Hayır beni sevmiyor çünkü ben sevilmeye değecek biri değilim’’ gibi cümleler kuruyorsak bu da ‘’eksiklik’’ şemasından kaynaklanır.

Şemalar yetişkin dünyasından, savunmasız çocuk yanımızı korusa da bir yetişkin olduğumuzda işlevsiz hale gelmektedir. Örneğin sayıları öğrenmeye çalışan bir çocuk düşünün, ailesine bu becerisini göstermek ve başarı hissini tadarak yalnızca ‘’Aferin çocuğum’’ takdirini belki de saçının okşanmasını bekleyecektir bu beceriyi okey oynayan annesinin taşlarını söyleyerek yaptığı için taşları rakipleri tarafından öğrenilen annesi sinirlenmiş ve oğlunu azarlamıştır. O küçük çocuk bu olaydan sonra  ‘’Dünya güvenli bir yer değil ve insanlara yeteneklerini göstermeye kalkarsan canın yanar’’ şemasını geliştirebilir. Çocukluğunda bu şema onu azarlanmaktan koruyabilir elbette ancak şöyle bir durumda vardır ki pek çok yeteneğini göstermeden yitirecek ve hep ben başarısızım algısı ile hareket edecektir.

Şemalar aynı zamanda çevredeki olaylarla beslenir ve tetiklenirler. Örneğin aldatılma kaygısı yaşayan bir kişiysek partnerimiz bir iş gezisine gittiğinde beynimizde ‘’Kesin beni aldatacak, onun için gitti onunla buluşacak’’ diyorsak bu ilişkilerimize zarar verecektir.

Şemalar değişime dirençlidirler ve daha derinlemesine bir psikoterapi yöntemi olan Şema Terapi yaklaşımı ile daha uyum sağlayıcı şemalarla yer değiştirirler.
 

ŞEMA TERAPİ NEDİR?

Şema terapi bir psikoterapi yöntemidir ve pek çok terapi modelini kapsayan bütüncül bir yöntemdir. Şema Terapi ’de  bilişsel, davranışsal, psiko-dinamik, bağlanma ve geştalt yaklaşımlarının izlerini görmek mümkündür.

 Şema Terapi, değiştirilmesi zor olan kökenleri çocukluğa belki de ergenliğe dayanan sorunların çözümüne odaklanır.  Çocuklukta ihtiyaçları karşılanmayan bireylerin yetişkinlikte bu ihtiyaçları nasıl karşılayacağı ve geçmiş travmaları nasıl tolere edeceği konusunda rehberlik eder.

Şema Terapisi Hangi Durumlar İçin Faydalı Olabilir?

• Şema Terapi başlangıçta Borderline, Narsistik Kişilik Bozuklukları gibi süreğen psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılsa da bugün bu alanlardan farklı olarak pek çok rahatsızlıkta da fayda sağlamaktadır.

Bunlardan bazıları:

 - Kronik Depresyon

- Çocukluk Travmaları

- Yeme Bozuklukları

- Çift Sorunları

- Madde Kullanımı(Madde kullanımının geri dönmesinde de önleyici bir işlevi vardır.)

- Kaygı Bozuklukları

- Suç Durumları(Mahkumlar)

Şema Terapide Terapi Süreci

Şema terapinin temel amacı, danışanların mevcut problemin temelindeki şemaları belirleyerek temel ihtiyaçlarını (sevgi- bağlanma, hareket özgürlüğü, eğlence, kendini ifade etme ve gerçekçi sınırlar koyma) sağlıklı bir şekilde karşılamalarına yardımcı olmaktır. Şema işleme sürecinde iki ana aşama vardır:

Değerlendirme ve Eğitim Aşaması:  Bu aşamanın amacı danışanın şemalarının tespit edilmesi, bu şemaların danışanın hayatını nasıl etkilediğinin keşfedilmesi, danışanın bu şemalarda yaşadığı duyguları anlamlandırması ve keşfetmesi, şema terapi hakkında bilgilendirilmesi ve sorunun şema terapiye uygunluğu değerlendirilir.

Değişim Aşaması: Şema Terapi değişimi sadece düşünce davranış gibi ayırmak yerine daha bütüncül bir pencereden bakarak 4 alanda değişimi hedefler. Bunlar Bilişsel Alan, Yaşantısal Alan, Terapi İlişkisi Alanı ve Davranış Kalıpları Alanı’dır.

ŞEMA TERAPİNİN DİĞER TERAPİ YÖNTEMLERİNDEN FARKI NEDİR?

Bilişsel Davranışçı Terapiler bireyin güncel problemine odaklanırlar ve sorunun altında yatan şemalarla ilgilenmezler. Şema Terapistleri, Bilişsel Davranışçı Terapistlerden farklı olarak erken çocukluk yaşantıları, bağlanma kuramları, duygu odaklı teknikler, uyumsuz baş etme biçimlerini de terapinin konusu haline getirirler.

Özellikle akut bir sorun ortaya çıktığında (çocuk kaybı, afet durumu vb.) oldukça etkilidir. Psikanaliz de Şema Terapi gibi çocukluk yaşantısı ile ilgilense de bilinçaltına odaklanmasıyla ayrışır. Bunun yanında psikanaliz yöntemi ile bir sorunun çözümü oldukça uzun zaman (3-7 sene vb.) alabilir. Hem problemin daha çabuk çözüme kavuşması hem de maliyet açısından Şema Terapi daha avantajlıdır.

ŞEMA TERAPİ SİZE ŞU FAYDALARI SAĞLAYABİLİR

- İşlevsiz olduğunu bilmenize rağmen sürdürdüğünüz olumsuz davranışlarınızın altında yatan nedenleri anlamlandırmak

- Mutsuz olduğunuz ve size zarar verdiği halde bazı ilişkileri sürdürmek, neden her defasında benzer kişilerle beraber olduğunuzu anlamak.

- Hayatta sizi sınırlandıran olumsuz duyguların farkına varmak ve bu duygularla baş etmek.

- Zorlu yaşam olayları karşısında daha farkında davranmak.

- İlişkilerinizin kalitesini artırmak (İletişim becerilerinizi geliştirmek.)

- Geçmişte doyurulmayan duygusal ihtiyaçlarınızı fark etmek ve bu ihtiyaçların karşılanması için bugün harekete geçmek.

- Çocukluğunuzdan besleyerek bugüne getirdiğiniz davranışları ve bugünkü yaşamınızı etkileyen işlevsiz davranışlarınızı ve inançlarınızı fark etmek ve işlevsel hale getirmek.