Disfaji (Yutma Bozukluğu)

Disfaji, ağız boşluğu, yutak, gırtlak ve yemek borusundaki yapısal ve işlevsel problemlere bağlı olarak ortaya çıkan ve yutma bozukluğu olarak tanımlanan bir durumdur. Hem yetişkinlerde hem de bebek ve çocuklarda görülebilmektedir.  Disfajinin nedenleri çok çeşitli olmakla birlikte en sık görülme nedenleri inme, beyin hasarı, Parkinson hastalığı, ALS, Multiple Skleroz gibi nörolojik rahatsızlıklar; baş-boyun kanserleri ve tedavisinde başvurulan radyoterapi, kemoterapi gibi uygulamaların yan etkileri ve reflü, yemek borusu darlığı gibi gastroözofageal problemlerdir. Hastalar katı ve/veya sıvı yiyecekleri tüketmede zorlanabilir, yiyecek ve sıvılar burundan geri gelebilir, ağızda tutulması zorlaşabilir, ağızdan akabilir ve nefes borusuna kaçarak enfeksiyon riski doğurabilir; çiğneme ve yutma için daha fazla zaman ve efor gerekebilir, yutma esnası ve sonrasında hastalar öksürük krizine girebilir veya gıdaları öğürebilir. Tüm bunların sonucunda yetersiz beslenme ve kilo kaybı, yetersiz su alımı, aspirasyon pnömonisi olarak adlandırılan akciğer enfeksiyonu ve buna bağlı gelişen kronik akciğer hastalıkları ve hatta ölümmeydana gelebilir. Disfajili bireyler yeme ve içme esnasında yaşadıkları sorunlardan doları kaygı, stres, utanç ve sosyal izolasyon isteği gibi durumlar yaşayabilmektedir. Disfaji bakım maliyetini ve yükünü artırabilir; ayrıca hasta ve hastanın ailesi için önemli yaşam tarzı değişiklikleri gerektirebilir.

Yutma bozuklukları yaşayan hastalar ilgili branşlarda görev aşan hekimlerin koyduğu tanılar doğrultusunda Dil ve Konuşma Terapistlerine yönlendirilmektedir. Dil ve Konuşma Terapistleri yutma bozukluklarının değerlendirmesini ve tanılanmasını sağlamaktadır. Bir yutma ekibinde KBB uzmanları, nörologlar, göğüs hastalıkları uzmanları, gastroenterologlar, hemşireler, fizyoterapistler, beslenme uzmanları, ergoterapistler, diş hekimleri gibi birçok disiplin bulunmakla birlikte Dil ve Konuşma terapistleri bu ekipte lider görevi yürüten profesyonel meslek grubudur.

Dil ve Konuşma Terapistleri ilk olarak çeşitli tarama testleri, hasta yanıtlı ölçekler, klinik muayene ve gözlemler ile aletsel değerlendirmeleri kullanarak hastaları detaylı olarak değerlendirmektedir. Değerlendirme bulguları doğrultusunda hastanın daha güvenli yutmasını sağlayacak uygun postür ve pozisyonlama teknikleri öğretilmekte, hastanın ağızdan veya ağızdan olmayan yöntemlerle beslenmesine karar vermekte; eğer ağızdan beslenecekse uygun kıvamda ve türde katı ve sıvı diyet programları oluşturmakta, yutmayı sağlayan yapılardaki işlevi, gücü ve dayanıklılığı artırmasının yanında hava yolunun korunmasını da içerecek manevra ve egzersizler ile yutma bozukluklarının rehabilitasyonu sağlamaktadır.

Yeme-içme esnasında ve sonrasında boğulma, öksürme ve öğürme, boğazda takılma ve acı/ağrı durumları yaşayan, sık sık akciğer enfeksiyonu geçiren, gıda ve sıvılar burunda geri gelen, yeterli beslenemeyip sürekli kilo kaybeden kişiler mutlaka bir dil ve konuşma terapisine başvurarak kapsamlı olarak değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler: Nevşehir Dil ve Konuşma Terapisti | Nevşehir Yutma Bozukluğu | Nevşehir Yutma Bozukluğu Tedavisi